شاید نام انیمیشن برایتان آشنا نباشد. اما ممکن است در جمعی نشسته باشید و نگاهتان به تلویزیون، که در حال پخش یک برنامه کودک است، باشد. باید این را بگویم انیمیشن نام دیگر برنامه کودک و یا کارتون است. این نکته قابل ذکر است که انیمیشن و کارتون باهم تفاوت‌هایی دارند؛ ما در این مقاله قصد داریم به مباحثی از جمله تعریف انیمیشن ، انواع انیمیشن چیست و همچنین تفاوت میان انیمیشن و کارتون بپردازیم.
تاریخچه انیمیشن
برای پیدا و بررسی کردن هر اثر هنری، ابتدا به چیستی آن پی می‌بریم. بنابراین در این مقاله می‌خواهیم به موضوع تعریف انیمیشن چیست و تاریخچه آن بپردازیم. تاریخچه تمامی آثار هنری، به زمان زندگی انسان‌های اولیه بر می‌گردد. اولین نمونه‌های ثبت شده به عنوان انیمیشن نیز بر روی دیوار غارها کشیده شده است. در واقع تصاویری از حیوانات با چندین دست و پا که حس حرکت را به بیننده منتقل می‌کند.
اولین انیمیشن ایرانی شناخته شده، در شهر سوخته در جنوب شرقی ایران، کشف شده است. یک جام سفالی است که تصاویری از یک بز کوهی را نشان می‌دهد. بر روی این جام همانطور که گفته شد، بز کوهی با 5 تصویر متوالی به تصویر کشیده و در حال پرش برای خوردن برگ‌های درخت است. در تصویر زیر می‌توانید این تصاویر متوالی را مشاهده کنید.
انیمیشن چیست؟
در پاسخ به این سوال که تعریف انیمیشن چیست ، می‌توان اینگونه پاسخ داد که انیمیشن روندی است برای ایجاد حرکت و تغییر که بوسیله نمایش سریع، سلسله‌ای از تصاویر ثابت را نشان می‌دهد. حال می‌خواهیم به تفاوت کلمه انیمیشن و کارتون، بپردازیم. در ابتدا به این نکته توجه کنید که هر دو کلمه لاتین هستند و بسیاری از ما هم به همان کلمات می‌شناسیم. برای ” کارتون” کلمه‌ی معادلی در لغت فارسی پیشنهاد نشده است اما کلمه معادل انیمیشن، پویانمایی است و میان فارسی زبانان رواج بسیاری داشته است.
با توجه به بررسی‌های انجام شده، جیمز استوارت بلکتون، پدر انیمیشن آمریکا است. در واقع اولین استاپ موشن توسط او بوده او ساخته شده است.
تفاوت انیمیشن و کارتون
حال که متوجه شدیم انیمیشن چیست ، تفاوت میان آن و کارتون قابل درک است. طبیعی است که یک فرد عادی تفاوتی میان این دو را پیدا نکند. از آنجایی که هر دو کلمه لاتین هستند، ممکن است یک انگلیسی زبان هم نداند که انیمیشن می‌بیند یا کارتون! اما اگر به طور حرفه‌ای و دقیق بخواهیم به تعریف انیمیشن پی ببریم، باید گفت انیمیشن تکنیکی است که از طراحی‌های دستی و یا کامپیوتری پی‌در‌پی عکس برداری می‌شود و حس حرکت در سوژه را القا می‌کند اما کارتون، طراحی و تصویر سازی‌های طنزآمیزی است که با تکنیک‌های انیمیشن ساخته می‌شود.
انواع انیمیشن چیست ؟
ممکن است تا به حال به این فکر نکرده باشید که انیمیشن هم انواعی دارد. برای یک فرد عادی فقط دیدن انیمیشن و کارتون می‌تواند جذاب باشد، نه انواع و نحوه ساخت آن. حتی مراحل تولید انیمیشن برای هرکدام از انواع آن متفاوت است. در این مقاله می‌خواهیم به طور حرفه‌ای و دقیق به این مسئله نگاه کنیم. در ادامه با انواعی از انیمیشن آشنا می‌شویم و به توضیح مختصری از آنها می‌پردازیم.
انیمیشن سنتی (Traditional Animation)
از اولین انواع انیمیشن می‌توان به انیمیشن سنتی اشاره کرد. همانطور که از نامش پیداست انیماتور (کسی که فریم به فریم انیمیشن را طراحی می‌کند)، تصاویر را به صورت دستی و فریم به فریم بر روی یک جسم فیزیکی طراحی می‌کند. این تکنیک از انواع انیمیشن به عنوان غالب انیمیشن در سینما، به کار گرفته می‌شد. پس از آن و پیشرفت تکنولوژی، انیمیشن‌های کامپیوتری جایگزین انیمیشن‌های سنتی شدند. چرا که طراحی‌ها با سرعت بیشتری انجام می‌شد. اما هنوز هم کسانی هستند که از روش‌های سنتی این هنر استفاده کنند. این سبک یعنی انیمشین سنتی در نوع و زمان خود، بسیار ویژه و منحصر بفرد بوده است.
نمونه‌هایی از انیمیشن سنتی به صورت دستی، می‌توان به انیمیشن بلند سنتی Pinocchio (ایالات متحده ۱۹۴۰)، Animal Farm (انگلیس ۱۹۵۴)، the Illusionist (انگلیس – فرانسه ۲۰۱۰) اشاره کرد.
نمونه‌هایی از انیمیشنی سنتی به صورت کامپیوتری، می‌توان به The Lion King (ایالات متحده ۱۹۹۴)، The Prince of Egypt (ایالات متحده ۱۹۹۸)، Akira (ژاپن ۱۹۸۸)، Spirited Away (ژاپن ۲۰۰۱)، The Triplets of Belleville (فرانسه ۲۰۰۳) و The Secret of Kells (ایرلند، فرانسه، بلژیک، ۲۰۰۹) اشاره کرد.
انیمیشن کامل (Full Animation)
نوعی دیگر از انواع انیمیشن ، انیمیشن کامل است. در واقع به روند تولید انیمیشنی سنتی با کیفیت بالا انیمیشن کامل می‌گویند. به این صورت که نقاشی‌ها دقیق‌تر و حرکات باورپذیرتر طراحی می‌شوند. نمونه‌های انیمیشن کامل، فیلم‌های انیمیشنی بلند دیزنی و فیلم‌های غیر دیزنی هستند. مانند The Secret of NIMH (ایالات متحده ۱۹۸۲)، The Iron Giant (ایالات متحده ۱۹۹۹) و Nocturna (اسپانیا ۲۰۰۷).
انیمیشن محدود (Limited Animation)
از دیگر انواع انیمیشن ، انیمیشن‌های محدود هستند که شامل نقاشی‌هایی با جزئیات کمتر و با سبکی خاص هستند. به گونه‌ای که حرکات در آنها به صورت تکه تکه و یا غیر روان دیده می‌شود. لازم به ذکر است که پایه‌گذار انیمیشن محدود، هنرمندان استودیوی امریکایی United Productions of America هستند، که این سبک را برای بیان هنری خاص مورد استفاده قرار گرفتند، مانند Gerald McBoing-Boing (ایالات متحده۱۹۵۱)، Yellow Submarine (انگلیس ۱۹۶۸) و انیمه‌های تولید شده در ژاپن.
انیمیشن بازی زنده (Live-action/animation)
انیمیشن بازی زنده، انیمیشنی است که در آن شخصیت‌های طراحی شده به صورت دستی، با بازیگران زنده ترکیب می‌شوند. یکی از اولین نمونه‌های انیمیشن بازی زنده، Koko the Clown بود که شخصیت کوکو را بر روی فیلم زنده طراحی کرده بودند.
نمونه‌های دیگر از این نوع انیمیشن، Who Framed ،Roger Rabbit (ایالات متحده ۱۹۸۸)، Space Jam (ایالات متحده ۱۹۹۶) و Osmosis Jones (ایالات متحده ۲۰۰۱) است.
انیمیشن استاپ موشن
ممکن است از میان انواع انیمیشن ، با انیمیشن استاپ موشن (Stop-motion animation) بیشتر آشنا باشیم. شاید نام تکنیک آن را نشناسید اما قابل حدس است که روند طراحی آن به چه صورت است. این انیمیشن با دستکاری اشیای واقعی و عکاسی از آنها به صورت فریم به فریم برای ایجاد حس حرکت، ساخته می‌شود. انیمیشن استاپ موشن انواع مختلفی دارد که معمولا طبق وسیله مورد استفاده برای ساخت انیمیشن نام گذاری می‌شوند. نرم افزار کامپیوتری برای ساخت چنین انیمیشنی به طور وسیع در دسترس است، هرچند انیمیشن استاپ موشن سنتی نسبت به انیمیشن کامپیوتری کنونی، معمولا هزینه کمتری دارد و تولید آن به زمان کمتری نیاز دارد.
انیمیشن گلی (Clay animation)
به این نوع از انیمیشن، انیمیشن پلاستیکی یا Claymation گفته می‌شود که از یک نام تجاری گرفته شده است. در این سبک از پیکرهای گلی یا مواد انعطاف‌پذیر دیگری برای ساخت آن استفاده شده است. این پیکرهای گلی در داخل‌شان سیم یا آرماتور وجو دارد، که بتوان آنها را جابه‌جا کرد و تغییر داد تا شکل‌های مختلفی از آن ایجاد کنند.
انیمیشن گرافیکی (Graphic animation)
از دیگر انواع انیمیشن ، انیمیشن گرافیکی است. در روند طراحی آن، از گرافیکی بصری غیر ترسیمی (عکس، برش‌های روزنامه و مجله و غیره) استفاده می‌شود که می‌توان فریم به فریم تغییر داد تا ایجاد حرکت کنند. گاهی اوقات تصویر گرافیکی ثابت می‌ماند و دوربین استاپ موشن، حرکت داده می‌شود تا صحنه روی صفحه خلق شود.
هنر انیمیشن چیست ؟
همانطور که از ابتدای این مقاله به آن اشاره شد، انیمیشن و کارتون صرفا برای کودکان ساخته نمی‌شود. بلکه بسیاری از آنها مفاهیم عمیق و فلسفه‌ای در خود در بردارند. بنابراین برای ساخت انیمیشن، فرد نیاز به اطلاعات فراوانی راجع به تاریخچه و انواع آن نیاز دارد. علاوه بر آن خلاقیت یک طراح انیمیشن بسیار حائز اهمیت است. چرا که باید بتواند مسائل جامعه و یا عقاید انسان‌ها را در قالب انیمیشن و کارتون به مخاطب نشان دهد.